“Kαι έζησαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα”. Κάπως έτσι τελειώνουν σχεδόν όλα τα παραμύθια που διαβάζω στα παιδιά μου. Οι περισσότεροι όμως γνωρίζουμε – ειδικά οι παντρεμένοι ότι αυτό είναι ένας ευσεβής πόθος , ένα όνειρο , μια προσδοκία που απέχει από την πραγματικότητα. Ο γάμος ή η σχέση σαφώς και είναι ένα χώρος που γνωρίζει κανείς ικανοποίηση , ασφάλεια , τρυφερότητα, αγάπη, έρωτα απαιτεί όμως τεράστιες θυσίες από τους δύο συντρόφους.
Συχνά στο ζευγάρι αναπτύσσονται και συναισθήματα όπως ο θυμός , μίσος , κατάθλιψη , ζήλεια , απογοήτευση, ματαίωση, απόρριψη. Υπάρχουν προβλήματα επικοινωνίας που μπορεί να εκφραστούν μέσα από σεξουαλικές δυσλειτουργίες και διαταραχές. Διαδραματίζονται ατέλειωτοι καθημερινοί καβγάδες και ατέρμονες προσπάθειες για να βελτιωθεί η σχέση αλλά γίνεται ένας φαύλος κύκλος και η σχέση επανέρχεται στο μηδέν.
Μέσα στο γάμο μπορεί να συμβαίνει και κακοποίηση ψυχολογική , λεκτική , σωματική, σεξουαλική – και όμως ο/η σύντροφος να έχει αναπτύξει μια σχέση εξάρτησης με το έτερον ήμισυ και δεν μπορεί να απεγκλωβιστεί. Καμιά άλλη σχέση δεν προκαλεί τόσο έντονα αμφιθυμικά αισθήματα αγάπης και μίσους, ευτυχίας και δυστυχίας παραδείσου και κόλασης.
Ακούω να λένε “δεν είναι ο άντρας η γυναίκα που γνώρισα, δεν είναι αυτός/η που ερωτεύτηκα”. Αλήθεια , όταν ερωτευόμαστε, ερωτευόμαστε πραγματικά το πρόσωπο που έχουμε απέναντι μας ή την αντανάκλαση μας στα μάτια του , το είδωλό μας. Και όταν αυτά τα μάτια – καθρέφτης μας καθρεπτίζουν μια εικόνα, κάποια χαρακτηριστικά μας, που δεν μας αρέσουν ,δεν τα αποδεχόμαστε ,ξεκινούν οι συγκρούσεις και οι αλληλοκατηγορίες , οι υποδείξεις και οι συμβουλές.
Τι καθορίζει όμως την επιλογή ενός συντρόφου ζωής ή ακόμα και ποιες είναι εκείνες οι εσωτερικές συνθήκες που κάνουν προβλέψιμη αυτήν την επιλογή;; Και δεν αναφέρομαι σε κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες , στη σωματική έλξη και στην προσωπικότητα.
Η ψυχαναλυτική σχολή λέει πως όταν παντρευόμαστε διαλέγουμε ασυνείδητα ένα πρόσωπο με το οποίο επιθυμούμε να αναδημιουργήσουμε τον αρχικό μας δεσμό με τους γονείς , είτε όπως ήταν στην πραγματικότητα είτε όπως θα θέλαμε να ήταν. Αν υπήρξαν προβλήματα σε εκείνη τη σχέση , ασυνείδητα έναν τέτοιο άνθρωπο αναζητούμε ώστε να ξαναδημιουργηθούν τα ίδια προβλήματα , προσδοκώντας μάταια ότι αυτήν την φορά θα τα λύσουμε.
Κουβαλάμε λοιπόν , ανοιχτούς λογαριασμούς από την παιδική ηλικία που προσπαθούμε να τους κλείσουμε μέσα από την πιο κοντινή μας σχέση που έχουμε με τον/την σύντροφο.
Μια σημαντική άμυνα , δικλείδα ασφαλείας , που χρησιμοποιείται για να μην καταρρεύσει ο γάμος είναι η τριγωνοποίηση , η ανεύρεση ενός τρίτου προσώπου αλλά και πράγματος ή ασχολίας όπου μπορούν να διοχετευθούν οι ανάγκες και να αντληθεί η ικανοποίηση που δεν δίνει ο σύντροφος. Συχνά βλέπουμε να δημιουργούνται εξωσυζυγικές σχέσεις ή καταναλώνονται πολλές ώρες στην εργασία ώστε να αποφευχθεί η επαφή με τον/την σύντροφο και η γέννηση ενός καυγά.
Μια πολύ σημαντική τριγωνοποίηση και θέλω να την τονίσω ιδιαίτερα είναι η ύπαρξη ενός παιδιού. Ένα από τα παγιωμένα τρίγωνα είναι η σταθερή συμμαχία ενός γονιού με ένα παιδί εναντίον του άλλου γονιού. Ή επίσης μπορεί να συναντήσουμε ένα καταθλιπτικό ή ψυχικά διαταραγμένο παιδί και οι γονείς να θεωρούν ότι το πρόβλημα ανήκει μόνο στο παιδί. Μήπως το πρόβλημα του παιδιού είναι πρόβλημα
της οικογένειας που απλά το παιδί το έχει απορροφήσει και το έχει ενσωματώσει στη συμπεριφορά του ή στο σώμα του;
Στόχος ενός θεραπευτή δεν είναι apriori η διατήρηση του γάμου , αλλά η διερεύνηση των μεταξύ τους σχέσεων , η εγκατάλειψη της φαντασίωσης του ιδανικού συντρόφου και η αποτύπωση της πραγματικότητας , ώστε το ζευγάρι να βρει διεξόδους λειτουργικότερης συμβίωσης ή και να αποφασίσουν την αποδέσμευση από τη σχέση.
Είναι υγιές να αποδεχτούμε πως η αληθινή ζωή δεν έχει μόνο χαρές αλλά και δύσκολες στιγμές . Η σχέση αντέχει αν δείχνουμε ποιοι είμαστε , αν έχουμε συνείδηση του τι μας συμβαίνει , αν δεν το αρνούμαστε ή κάνουμε σαν να μην τρέχει τίποτα . Να ακούμε τις ανάγκες μας και να τοποθετούμαστε με γνώμονα αυτές στο περιβάλλον.
Να μετατρέψουμε τις συγκρούσεις σε μια ευκαιρία ανακάλυψης του εαυτού και του άλλου. Να γίνει σεβαστή , να αποδεχθεί και να ενσωματωθεί η διαφορετικότητα του άλλου ώστε η συμβίωση να γίνει εμπειρία εμπλουτισμού και εξέλιξης. Έτσι ο γάμος μπορεί να γίνει πεδίο στήριξης αρμονικής σύμπλευσης , ανάπτυξης ελεύθερων και υπεύθυνων ενηλίκων και όχι πηγή κατάθλιψης και δυστυχίας.